Historische gevelsteen krijgt nieuwe plek in Zuidbroek

Een keramieken gevelsteen uit 1950 heeft een mooie nieuwe plek gekregen aan de gevel van het appartementencomplex van Groninger Huis op de hoek van de Spoorstraat en Pijpstraat in Zuidbroek.

De historische steen werd in 1950 bevestigd aan de gevel van de woningen aan de Wilhelminalaan. Bij de sloop van die woningen is de gevelsteen bewaard door Groninger Huis. En nu krijgt de steen weer een mooie nieuwe plek aan de gevel.

Laura Broekhuizen, directeur-bestuurder van Groninger Huis, en José van Schie, wethouder van de gemeente Midden-Groningen, onthulden vandaag de historische steen. Dankzij de inzet van de stichting Behoud karakteristieke dorpsgezichten Menterwolde krijgt de gevelsteen een mooie nieuwe plek. Onder de gevelsteen is een toelichting te lezen over de herkomst van de steen.

Over de gevelsteen
Door: stichting Behoud karakteristieke dorpsgezichten Menterwolde

De gevelsteen is gemaakt door de bekende Groninger keramist Anno Smith (1915-1990) in het kader van het “1000-woningenplan” uit 1950. Dit plan trok landelijke aandacht omdat het in korte tijd gerealiseerd werd, het goedkope maar ook deugdelijke woningen betrof en in de Groninger Ommelanden voor de arbeider en zijn gezin bestemd was. Net als nu was er een groot tekort aan woningen. Het plan was bedacht door de burgemeester van Ulrum, dhr H. Ottevanger en getekend door het Architectenbureau Kuiler & Drewes. Het verschil met nu was dat de uitvoering autoritair kon worden aangestuurd en in korte tijd gestart kon worden.

Maar al gauw bleek dat er tekortkomingen waren: arbeiders konden de huur van fl 4,20,- per week nog wel dragen, maar de verhoging naar fl 6,15,-, vanwege snel oplopende prijzen, niet. Ook was niet gedacht aan de hoge inrichtingskosten die begroot waren. En een zwaarwegend praktisch bezwaar voor de arbeider was dat er geen varken in of bij het huis gehouden kon worden. De woningen werden niet door de arbeiders bewoond, maar door de sociale laag daarboven.

Dat dit keramiek een cultureel-historisch belang heeft, kun je ook afleiden uit de volgende problemen die ontstonden: Zuidbroek keek met smart uit naar de achttien woningen die door de gemeente waren toegewezen, maar er bleek vertraging te zijn. De gemeente Beerta die eerst niet mee zou doen, moest nu voorgaan. Wat was de oorzaak? Door de Korea-oorlog waren er grote spanningen in Beerta tussen de communisten en niet-communisten. Politiek kwam het goed uit de woningen wat eerder aan te bieden.

Op het plan hadden 31 gemeenten in getekend. Elke gemeente die fl 125,- betaalde voor de gevelkeramiek van Anno Smith, kreeg een gedenksteen die bestond uit de 31 gemeentewapens met zijn eigen wapen, groot en opvallend boven in de steen. Deze steen werd ingemetseld in de zijgevel van de eerste woning van het blok.

We zijn blij dat onze Woningstichting deze steen zorgvuldig heeft verwijderd en bewaard, toen de huizen aan de Wilhelminalaan, werden afgebroken. De historische gevelsteen is nu weer te zien op de hoek Spoorstraat/Pijpstraat in Zuidbroek. Onder de steen is een tweede steen met toelichtende tekst aangebracht.